Các tập đoàn Stellantis, Toyota, Nissan đối mặt án phạt vì không đạt mục tiêu xe không phát thải tại Anh

Theo phân tích chuyên sâu, các tập đoàn lớn như Stellantis, Toyota, Nissan và Jaguar Land Rover là những cái tên có khả năng thiếu hụt chỉ tiêu lớn nhất. Trái ngược lại, những hãng xe như Volkswagen Group, Renault, BMW và Ford lại đang thể hiện sự chủ động khi đi đúng hướng để đạt hoặc thậm chí vượt mức tín chỉ theo yêu cầu.

Quy định Không Phát thải Phương tiện được thiết lập với mục đích rõ ràng là thúc đẩy quá trình chuyển đổi mạnh mẽ sang phương tiện giao thông chạy điện trên toàn Vương quốc Anh. Cụ thể, quy định này yêu cầu các nhà sản xuất phải đảm bảo rằng ít nhất 28% tổng doanh số bán ra trong năm nay là xe thuần điện. Mục tiêu này được lên kế hoạch tăng dần theo từng năm, dự kiến đạt 80% vào năm 2030 và chạm mốc 100% vào năm 2035. Các hãng xe không đạt được mục tiêu sẽ phải đối mặt với mức phạt tiền rất lớn, lên tới 15.000 Bảng Anh, tương đương khoảng 475 triệu đồng Việt Nam cho mỗi chiếc xe còn thiếu so với chỉ tiêu đề ra.

Tổ chức nghiên cứu giao thông NewAutomotive đã tiến hành các tính toán chi tiết dựa trên tình hình kinh doanh thực tế của các hãng xe. Kết quả cho thấy Nissan là hãng xe đối diện với sự thiếu hụt lớn nhất, dự kiến thiếu 12.104 tín chỉ, tiếp theo là Stellantis thiếu 9.241 tín chỉ, Toyota thiếu 6.820 tín chỉ và Jaguar Land Rover thiếu 5.583 tín chỉ trong năm nay. Theo khuôn khổ của Quy định Thương mại Phát thải Phương tiện này, một tín chỉ được tính là tương đương với doanh số của một chiếc xe thuần điện được bán ra thị trường.

Mặc dù có những lo ngại về khả năng đạt mục tiêu của các hãng, thị trường xe điện Anh vẫn ghi nhận những tín hiệu tăng trưởng vô cùng tích cực. Số liệu từ Hiệp hội các Nhà Sản xuất và Kinh doanh Động cơ cho thấy doanh số xe thuần điện đã tăng 29% trong chín tháng đầu năm, đạt tổng cộng 349.414 chiếc, chiếm 22,1% thị phần. Đáng chú ý, tháng 9 vừa qua thậm chí đã thiết lập kỷ lục mới về doanh số xe thuần điện bán ra.

Mặc dù thị phần xe điện thực tế hiện tại vẫn còn cách xa mức 28% theo quy định, NewAutomotive ước tính rằng nhờ các cơ chế linh hoạt được đưa vào quy định, các nhà sản xuất chỉ cần đạt mức trung bình ngành là 21,8% là có thể xoay xở được.

Nghiên cứu cũng ghi nhận sự tiến bộ đáng khen ngợi của một số thương hiệu. Renault là một ví dụ điển hình khi đã chuyển từ trạng thái âm tín chỉ sang dương tín chỉ sau khi đẩy mạnh doanh số các mẫu xe điện mới như mẫu Scenic SUV cỡ nhỏ và mẫu hatchback 5. Tương tự, Ford cũng đang đi đúng hướng, một phần nhờ vào mẫu Puma Gen-E SUV điện cỡ nhỏ đã nhanh chóng trở thành mẫu xe điện bán chạy thứ ba tại Anh trong tháng 9. Tuy nhiên, Ford cũng là hãng từng công khai chỉ trích quy định này, cho rằng nó đang thúc đẩy tốc độ bán xe điện nhanh hơn so với nhu cầu mua sắm thực tế của khách hàng.

Các hãng xe đang đạt được mức tín chỉ vượt trội lớn nhất trong năm nay là Tesla, BYD và Volkswagen. Lượng tín chỉ dư thừa đáng kể của BYD và Volkswagen được củng cố nhờ doanh số cao của các mẫu xe lai sạc điện. Các hãng như BMW, Geely bao gồm Volvo và Polestar, và SAIC công ty mẹ của MG cũng đang duy trì một lượng tín chỉ dương đáng kể.

Các nhà sản xuất ô tô đã than phiền rằng họ đang phải thực hiện các chiến lược giảm giá sâu để kích cầu, nhằm đạt cho bằng được mục tiêu theo quy định. Giám đốc điều hành của Hiệp hội các Nhà Sản xuất và Kinh doanh Động cơ nhận định quy định này đã khiến việc kinh doanh tại thị trường Anh trở nên cực kỳ tốn kém và khó khăn.

Đáp lại những phản ứng từ ngành công nghiệp, Chính phủ Anh đã có những động thái điều chỉnh nhằm tăng tính linh hoạt của quy định. Các cơ chế như “tích lũy và vay mượn” tín chỉ, vốn được áp dụng cho giai đoạn 2024 đến 2026, đã được mở rộng đến năm 2030. Sự thay đổi này cho phép các hãng xe tích trữ số tín chỉ dư thừa của những năm có hiệu suất cao để sử dụng cho các năm sau hoặc bù đắp sự thiếu hụt hiện tại bằng hiệu suất cao hơn trong tương lai.

Ngoài ra, các hãng xe còn được phép áp dụng lợi ích từ việc giảm phát thải CO2 của xe lai sạc điện trong một khoảng thời gian dài hơn, kéo dài đến năm 2029.

Không chỉ đối với xe con, Quy định Không Phát thải Phương tiện cũng được áp dụng cho xe van, yêu cầu các nhà sản xuất đạt 16% doanh số là xe van điện trong năm nay. Tính đến cuối tháng 9, tỷ lệ này mới chỉ đạt 9,1%, cho thấy nhiều hãng xe sản xuất van cũng đang bị tụt lại phía sau. Ford, nhà cung cấp xe van lớn nhất tại Anh, đang đứng trước nguy cơ bị phạt nặng nhất với mức thiếu hụt 5.601 tín chỉ trong phân khúc này. Toyota cũng thiếu 1.428 tín chỉ, trong khi Stellantis và Volkswagen lại đang có một lượng tín chỉ dương nhỏ.